سطوح نه گانه سیستمی

بولدینگ در مقاله معروف خودش، پدیده های موجود در عالم را بر اساس میزان پیچیدگی آنها طبقه بندی می کند.

• سطح اول: سطوح سیستمی ایستا. که می توان ان را سطح چهارچوب ها نامید. مانند: الگوی حرکت الکترون به دور هسته، آناتومی و شکل ژن ها، سلول ها، حیوانات، منظومه شمسی و ... . ارائه یک وصف دقیق از چهارچوبها، اغاز سازماندهی تئوریکی دانش در تقریبا همه رشته های علمی است.(به عبارت اخری این سطح حد و مرز مشخص می کند که بدون ان اصلا هیچ چیز و یا علمی نمی تواند هویت پیدا کند.)

• سطح دوم: در این سطح می توان حرکاتی از پیش تعیین شده مشاهده کرد. در حقیقت نمی توان گفت که اتفاقی به صورت شانسی صورت گرفته است. این سطح از سیستم ها را ساعت گونه ها ( متحرک) نام می نهند. اهرم ها، قرقره ها همگی در این تقسیم بندی هستند. جالب است که ماشین های پیچیده ای مانند ماشین بخار و دینام هم ذیل همین تقسیم بندی اند. همچنین سیستم های موازنه ای(تعادلی) همگی در این سطح اند.

• سطح سوم: این سطح را سطح ترموستات ها می نامند. انتقال و فهم اطلاعات بخش بسیار مهمی از این سطح است. در این سطح نسبت به سطح قبل وظیفه نگهداری و محدود کردن توازن اضافه می شود. یعنی باید تنظیم کند. و تعادل را حفظ کند. (وجه تسمیه: کاری که ترموستات می کند این است که اگر دما خیلی کم و یا دما خیلی زیاد شد، یکسری روابط جدید ایجاد و  یا قطع کند که وضعیت سیستم متعادل بماند.)

• سطح چهارم: به انها سیستمهای باز گفته می شود. در حقیقت این اولین سطحی است که حیات به صورت جدی وارد ان میشود(به عبارتی مهمترین ویژگی ان می شود) که می توان نام ان را سطوح سیستمی سلولی نامید. یکی از مهترین اقداماتی که در این سطج می افتد این است که سیستم به خودکفایی و با به عبارتی به خود نگهداری می رسد. نسبت به سطوح قبلی هیچ سیتمی نمی تواند قرار بگیرد مگر اینکه تبادل متابولیسمی داشته باشد(یعنی مواد غذایی را جذب کند و انها را دفع کند). ویژگی مهم دیگر سیستمهای این سطح این است که توانایی تکثیر دارند.

• سطح پنجم: سطح گیاهان. بارزترین ویژگی این سطح نسبت به سطح قبلی ان است که در این سطح سروکار ما با دسته ای از سلولهاست که این سلولها می توانند رشد کنند. نکته مهم دیگری که هست این است که رشد انان ساختارمند است یعنی الگوی مشخصی برای رشدشان وجود دارد. باید دانست که البته خیلی گیرنده های اطلاعاتی در این سطح قوی نیست فقط تاحدی است که بتواند سرما را از گرما تشخیص دهد و روز طولانی را از روز کوتاه.(در حقیقت اقدامات تا حد زیادی قابلیت پیش بینی دارند.)

• سطح ششم: سطح حیوانات. اولین ویژگی سیستمهای این سطح این است که به طور بالقوه توانایی حرکت دارند. در این سطح گیرنده های اطلاعاتی و همچنین فرستنده های اطلاعاتی رشد چشمگیری دارد. ابزارهایی مانند: چشم، گوش، بینی، دهان، اواز، نعره و .... .به عبارت دیگر سیستم عصبی رشد فزاینده ای دارد و این رشد تا مرکز فرماندهی یعنی مغز ادامه دارد. در این سطح انچه که وارد دستگاه عصبی می شود، تصویر است. در حقیقت پاسخ مغز هم در برابر عمل، پاسخ در برابر تصویر ان عمل است نه خود محرک.

• سطح هفتم: سطح انسان: مهمترین ویژگی این سطح خوداگاهی است. در حقیقت سطوح این سیستم علی رغم سطح قبلی می دانند که می دانند. و این قابلیت با چیزی به نام زبان همراه است. او توانایی فکر کردن در طول عمر خود را دارد. و حتی می تواند ورای عمر خویش فکر کند. یک سیستم انسانی فقط در زمان خودش نیست بلکه در طول تاریخ اثرگزار است.

• سطح هشتم: سیستم های اجتماعی. بر اساس همان داستانی که یک فرد به وسیله حیوانات در جنگلی بزرگ شد و بر اساس رفتارهایی که از خودش نشان داد نمی توان، ویژگی نقش و زندگی اجتماعی را نادیده گرفت. او هم انسان بود کسی هم که در  یک سازمان و یا در یک شبکه است او هم انسان است اما شخص دوم ذیل یک مفهوم به نام «ما» قرار می گیرد و بر اساس ان نقش ایفا می کند. و این مجرای ارتباطات است که نقش ها را در بستر خود میسر می سازد. این نکته را باید در نظر داشت که نقش ها روی ادمی تاثیرگزار هستند. البته پیام های نامفهوم و عجیب در این سطح سیستمی نگرانی انسان را بر می انگیزاند.

• سطح نهم: سطوح سیستمی ناشناخته. انها سیستمهایی گریز ناپذیرند. یعنی وجود دارند اما ما انها را نمی فهمیم. مانند فرشته ها.